Osteoartirit

Osteoartirit Nasıl Bir Hastalıktır?

Osteoartirit (eklem kireçlenmesi) en sık görülen eklem hastalığıdır. Eklem kıkırdağının yapısının bozulmasına, aşınmasına, incelmesine ve hatta kaybına neden olur. Ayrıca eklem kıkırdağının altındaki kemik dokusunda da değişiklikler sonucu kemikte büyümeler ve eklem kenarında çıkıntılar gelişir. Sonuçta osteoartirit eklemlerin normal yapısını bozarak, hareketlerde kısıtlanmaya ve ağrıya neden olan bir hastalıktır.

Osteoartirit Neden Olur?

İki önemli faktör osteoartirit gelişmesinde önemli rol oynamaktadır.

1-Eklemlerin üzerine binen yükü dengeli bir şekilde emip dağıtarak, istenen hareketi rahat yapmasını sağlayan eklem kıkırdağı, kemik, bağlar gibi yapılarda doğumsal ya da sonradan gelişen bozukluklar.

2-Vücut kilosunda artışta olduğu gibi eklemlerin üzerinde yüklerin ya da mesleki nedenlere bağlı olarak eklemlerin normal çalışma koşullarının değişmesi.

Osteoartiritin Gelişmesini Kolaylaştıran Faktörler Nelerdir?

Yaş: Osteoartirit orta-ileri yaşların hastalığıdır. Kırk yaşından önce görülmesi çok nadirdir. Yaş ilerledikçe hastalık görülme sıklığı artar. Örneğin, yetmiş yaşındaki insanların yaklaşık dörtte üçünde osteoartirit bulguları vardır.

Kalıtım: bazı ailelerde çok daha sık olarak ve daha erken yaşlarda osteoartirit geliştiği bilinmektedir. Özellikle el parmak eklemlerinde şişliğe neden olan ve “nodüllü artirit” diye bilinen türünde kalıtım katkısı çok belirgindir.

Cinsiyet: Diz ve ellerde görülen osteoartirit kadınlarda daha sık görülür. Kalça eklemi osteoartiriti ise kadın ve erkekte eşit oranda görülmektedir.

Kilo: Fazla kilo ve şişmanlık eklem üzerine binen yükü arttırmaktadır. Özellikle diz osteoartiriti olan kimselerde kilo artışı şikayetlerin ortaya çıkmasına veya artmasına neden olabilmektedir.

Eklemlerde Yapısal Bozukuluklar: Eklemlerde dğuştan görülen (kalça çıkığı, kalça eklemi ile yuvası arasında uyumsuzluklar vb.) ya da sonradan kaza, travma, hastalık gibi nedenlerle gelişen yapısal bozukluklar, eklemin işleyişini aksatarak osteoartirit gelişme riskini artırmaktadır.

Ekelem Hastalıkları: Osteoartirit, başka herhangi bir eklem hastalığı olmaksızın görülebileceği gibi, eklemlerde görülen özellikle iltihabi nitelikli hastalıkların eklemde yaptığı yapısal bozukluklara bağlı olarak da gelişebilir (ikincil osteoartirit).

Eklemlerin Aşırı Kullanılması: Mesleki nedenlerle ya da yaşam tarzına bağlı olarak belirli eklemlerin aşırı kullanılması osteoartirit riskini artırmaktadır.

Osteoartirit Hangi Eklemlerde Görülür?

Osteoartirit en sık diz, kalça, el parmak eklemleri, ayak parmağı ve omurgada görülür.

DİZ osteoartiriti özellikle bayanlarda sıktır ve artan kilo (şişmanlık) ile görülme sıklığı artar ve genellikle her iki dizi etkiler.

KALÇA osteoartiriti erkeklerde de kadınlar kadar sık görülür. Doğumsal kalça eklemi uyumsuzlukları, kalça ekleminin edinsel hastalıkları ve belirli meslekler (örneğin çiftçilik) kalça osteoartiriti için risk faktörleri arasında sayılmaktadır.

EL parmaklarında özellikle en uçta bulunan eklemlerde ve baş parmak kökünde osteoartirit, kemik çıkıntılara bağlı olarak eklem şişlerine neden olabilmektedir. Bu nedenle “nodüllü osteoartirit” olarak bilinmektedir. Genellikle ilk ortaya çıktıklarında ağrılı, kızarık ve şiş olmakla beraber, bir süre sonra kızarıklık ve ağrı geriler ve genellikle el parmak işlevlerini aksatacak düzeyde şekil ve hareket bozukluğuna neden olmazlar.

El Parmaklarında görülen osteoartirit “nodüllü osteoartirit” olarak da bilinmektedir.

AYAK başparmağında görülen osteoartirit başparmağın dışarı doğru eğilmesine ve/veya hareketlerini tamamına yakın kaybına neden olur. İlk ortaya çıktığında, ellerdeki nodüller gibi ağrı ve şiş ile birlikte kızarıklıkta görülebilir ve yanlışlıkla gut hastalığı geliştiği düşünülebilir.

Osteoartirit, omurganın en hareketli bölgeleri olan boyun ve belde de görülebilir. Kemik çıkıntılarının sinir kanallarını ve omurilik boşluğunu daraltmasına bağlı olarak şikâyetlere neden olabilir.

Osteoartiritin Belirtileri Nelerdir?

Hastaların en çok Osteoartirit gelişen eklemlerin hareketlerinde kısıtlama ve ağrıdan yakınırlar. Kemik çıkıntılara bağı olarak eklem şiş görülebilir. Hareket sırasında eklemde çıtırtılar duyulabilir. Belirtilerin arttığı alevlenme dönemleri olabileceği gibi, uzun süren şikâyetsiz dönemlerde görülebilir.

Ağrı genelde genellikle hareket sırasında ya da günü ilerleyen saatlerinde görülürken, yakınmalar dinlenmeyle rahatlar. Uzun süren dinlenme sonrası ya da oturur durumdan harekete geçince, hareketlerde kısa süren bir tutukluk olabilir. Bu durum hareket ettikçe dakikalar içerisinde düzelir.

Eklem kıkırdağındaki bozukluklar ve aşınma ilerledikçe, istirahat sırasında da ağrı görülebilir ve hareketler günlük yaşam işlevlerini aksatacak düzeyde kısıtlanabilir. Osteoartirit olan ekleme komşu kaslarda zayıflama ve güçsüzlük dikkati çeker. Kaslarda kramplar da görülebilir.

Osteoartirit Tanısı Nasıl Konur?

Belirli eklemlerde gelişen kemik çıkıntılara bağlı şişlikler, hareket esnasında kısıtlanma ve kaba çıtırıtıların (krepitasyon) hissedilmesi hekimin osteoartirit tanısı konmasında oldukça yararlı bulgulardır. Eklemlerin röntgen filmlerinin çekilmesi de, osteoartirit tanısını koyarken çok yardımcı olur. Bununla beraber, röntgen filmlerinin çekilmesi de, osteoartirit tanısını koyarken çok yardımcı olurç Bununla beraber, röntgen filmlerinde osteoartirit bulgularının olması, mutlaka o eklemde çeşitli yakınların olacağı anlamını da taşımaz ya da yakınmaların hangi şiddette olduğunu tahmin ettirmez.

Osteoartirit tanısını koyduran bir kan testi yoktur. Fakat, bazı kan testleri, özellikle vücutta ciddi bir iltihabi cevabın olmadığını gösteren testler osteoartiriti diğer romatizmal hastalıklardan ayırt etmede yardımcı olur.

Osteoartirit Nasıl Tedavi Edilir?

Osteoartirit Tedavisinin Ana Amaçları

Ağrıyı gidermek

Hareketteki kısıtlamayı düzenlemek ve günlük yaşam aktivitelerinin sorunsuz yapılmasına yardımcı olmak ve hastalığın ilerlemesine engellemektir.

Osteoartiritin tamamen düzelmesini sağlayan bir tedavi yöntemi yoktur. Aşınmış olan kıkırdak dokusunu yenileyebilmek mümkün değildir.

Vucut ağırlığının ideal kiloya inmesi, düzenli egzersizlerle ekleme binen yükün azaltılması oldukça yararlı olmaktadır. Günlük işlerin ve egzersizlerin gün içerisine dengeli bir şekilde dağıtılması çok önemlidir.

Eklem ağrısı için ağrı kesici ve iltihap giderici romatizma ilaçları kullanılmaktadır.

Eklem içinde sıvının arttığı alevlenme dönemlerinde eklem içi enjeksiyonlar denebilmektedir. Eklem içine eklem sıvısına benzer özelliklerde sıvıların verilmesinin yada ağız yoluyla alınan ve kıkırdak içeriğinde bulunan bazı gıda maddelerini içeren ilaçların yararı ise tartışmalıdır. Uygun durumlarda sıcak ve/veya soğuk uygulamaları da ağrı kesici etki sağlamaktadır.

Osreoartirit, eklemde  ileri derecede  tahribat yaparak kişinin günlük ihtiyacını bile yapamaz hale gelmesine neden olduğunda, bu eklemin cerrahi yöntemler kullanılarak bir protez ile değiştirilmesi gerekebilir. Eklem protezleri (yapay eklemler) hem ağrının ortadan kaldırılmasını, hem de eklem hareketlerinin belirgin şekilde düzelmesini sağlayabilmektedir.